Breinimpressies in tijden van Corona

De adviseursgroep en het lectoraat Brein en Leren brengen een aantal keren per jaar een nieuwsbrief uit. In elke editie staat een thema over brein en leren centraal. In de laatste uitgave Breinimpressies in tijden van Corona delen wij onze persoonlijke ervaringen met de afgelopen periode, welke inzichten dat ons heeft gegeven met betrekking tot het lerende brein en wat dit kan betekenen voor het onderwijs van de toekomst Een van de bijdragen gaat over een 'vaccin tegen complotdenken en misconcepties:kritisch denken'. Zelf de nieuwsbrief ontvangen? Klik hier om je te abonneren en eerdere edities terug te lezen.

Vaccin tegen complotdenken en misconcepties: kritisch denken

Corona stelt ons denkvermogen flink op de proef. Zelfs over dagelijkse routines moet je nadenken. Als we al niet zelf allerlei meningen over coronakwesties vormen, doen anderen het wel, en daar vinden we weer iets van. Lastig! Zeker nu er ook een golf aan complottheorieën, misconcepties en ongefundeerde claims over ons heen spoelt. Het virus zou bijvoorbeeld moedwillig ingezet zijn als biologisch wapen, bleekwater zou een effectieve methode zijn om het virus te bestrijden en covid-19 zou niet worden veroorzaakt door een virus maar door zendmasten. Hoe zorgen we dat ervoor dat die claims ons niet besmetten? Belangrijk, want deze claims kunnen leiden tot gevaarlijke verdachtmakingen, tot het innemen van schadelijke huismiddeltjes of tot brandstichting waardoor hulpdiensten belemmerd worden. Ook het vertrouwen in de wetenschap en de gezondheidszorg wordt door die claims geschaad en de pandemie misschien onnodig verlengd.

Het is een troostrijke gedachte dat het vaccin daartegen al ver ontwikkeld is. Uit onderzoek over hoe je je kunt wapenen tegen complottheorieën en misconcepties blijkt steeds weer dat het helpt als we ons brein aanzetten tot reflectief en analytisch denken oftewel kritisch denken. Kritisch denken moet je echter wel leren en het vraagt enige inspanning om het onder de knie te krijgen. Het onderwijs en met name docenten spelen daarin een cruciale rol. Hieronder lichten we een tipje van de sluier op over enkele bestanddelen van dit vaccin en hoe je er mee om kunt gaan.

- Activeer misvattingen of complottheorieën expliciet. Je kunt daarover veel materiaal vinden op bijvoorbeeld de websites van skepp en skepsis. Activeer verklaringen voor deze misconcepties en confronteer studenten met de verschillen tussen hun eigen en andermans verklaringen. Voeg daar als docent eventueel vanuit jouw expertise kennis en ervaringen aan toe. Het is lastig voor studenten om op eigen houtje misconcepties te ontdekken als je niet weet dat het misconcepties zijn. Daarom is ondersteuning van belang door ongefundeerde claims expliciet aan de orde te stellen.

- Leg uit dat het belangrijk is om van intuïtieve reacties (Type 1 denken) bewust te worden en zo mogelijk  te onderdrukken. Hak een kwestie of argument in stukjes en stel daar vragen bij. Terwijl je dit samen met studenten doet moedig je ze aan om langzaam te denken, stap voor stap en op de denkstappen te reflecteren (Type 2). Zo besteed je meer aandacht aan de inhoud van misconcepties en complottheorieën waardoor er een grote kans is dat ze verworpen worden (Type 2). Bovendien leer je zo een aanpak om nieuwe claims te onderzoeken.

- Vraag studenten om bewijzen over verdachte claims te verzamelen en die bewijzen te beoordelen. Ga dus op zoek naar nieuwe informatie en vraag studenten een verbinding te maken met wat ze al weten. Bespreek daarbij met studenten de valkuilen die in het denken op de loer liggen. Als je bijvoorbeeld iets al vaak gehoord hebt wil het niet zeggen dat het klopt. Als je heel zeker van een uitspraak bent, is dat niet altijd een goede graadmeter dat het ook juist is. Weet ook dat er maar weinig simpele oplossingen zijn voor complexe problemen. Sta met studenten bewust stil bij hun eigen oordeelsvermogen.

Zo biedt corona een kans om kritisch denken te oefenen. Laten we dit vaccin gaan testen! De hogeschool is een uitgelezen proeftuin: baat het niet dan schaadt het niet!


Reacties op deze bijdrage

Er zijn nog geen reacties op deze bijdrage geplaatst.

Om deze website zo prettig mogelijk te laten werken gebruiken we enkele cookies:
Functionele cookies: Nadat u ingelogd bent slaan we uw 'sessie' op, zodat u niet elke keer als u de site bezoekt opnieuw hoeft in te loggen. Als u dit bericht over cookies sluit, slaan we dat op, zodat u het bericht niet nogmaals ziet.
Cookies voor statistieken: Dankzij deze geanonimiseerde cookies (Google Analytics) kunnen wij gegevens inzien over onder andere bezoekersaantallen per pagina.

Meer weten over cookies?

Dit bericht niet meer tonen